Otizm Nedir?

Otizm; dış dünyayla etkileşim ve iletişimde yetersizlikler ile davranış, ilgi ve etkinliklerde sınırlı, basmakalıp ve yineleyici örüntülerle ve toplumsal etkileşim, toplumsal iletişimde kullanılan dil ya da sembolik/imgesel oyun becerilerinin en az birinde 3 yaşından önce gecikmelerin ya da olağandışı bir işlevselliğin olması ile karakterize edilen nörogelişimsel bir bozukluktur. 
Otizm belirtisi gösteren ya da otizm tanısı alan bireyler temel olarak 3 ana başlık altında farklı düzeylerde problemler yaşarlar. 

•    Göz kontağı kurma ve sürdürmede zorlanmalar yaşarlar. 
•    Duygularını ifade ederken zorlanıp empati kurmada yetersiz olabilirler. 
•    İnsanlarla ilişki kurma, iletişim başlatma ve iletişimi sürdürmede isteksiz ve yetersiz olabilirler. 
 

Dil ve İletişim Becerilerinde Yetersizlik 

•    Ekolali görülebilir. (stereotipik ve tekrarlayıcı ifade kullanımı) 
•    Dil ve konuşma becerilerinde gecikme ve yetersizlikler olabilir. 
•    Jest, mimik gibi sözel olmayan ifadeleri okuma ve kullanmada sınırlılıkları vardır. 
•    Mecaz ve mizah içerikli konuşmayı anlamayabilirler. 
•    Zamirlerin doğru ve yerinde kullanımıyla ilgili problemler vardır. (özellikle ben ve sen) 
 

Yineleyici, Sınırlı ve sıradışı Davranış Örüntüleri

•    Değişikliğe karşı aşırı tepkili olabilirler. Bildikleri ve alıştıkları düzenin dışına çıkmama isteğindedirler. 
•    Aynılığın korunması adına yoğun bir ısrar söz konusu olabilir. 
•    Saplantılı ve zorlayıcı davranış örüntüleri görülebilir. (sallanma, dönme, el çırpma gibi) 
•    Dış uyaranlara karşı aşırı hassasiyet görülebilir. (ısı, ışık, ses vb. değişimleri) 
•    Nesnelere karşı aşırı bir bağlılık geliştirebilir hatta bunu sosyal etkileşim yerine tercih edebilirler. 
•    Hayal gücü gerektiren sembolik oyunlarda ve rol gerektiren sosyodramatik oyunlarda yetersizlik görülür. 
•    Olağandışı beden duruşu görülebilir. (parmak ya da topuk ucunda yürüme vb.) 
 

Erken Dönem İpuçları 

•    Ortak dikkat/ortak ilgi kuramama (işaret ettiğiniz yere veya sizin baktığınız yere bakıyor mu?) 
•    Sembolik oyun oynamama (-mış gibi) (örneğin elini yukarı kaldırıp uçak uçururmuş gibi yapma) 
•    Konuşmanın gelişmemesi 
•    Adı ile seslenildiğinde bakmama 
•    Göz kontağı kurmama 
•    Oyuncaklarla ilgilenmeme ve amacına uygun oynamama, çevirme veya yere vurma 
•    Taklit edilen sosyal davranışları öğrenememe (örneğin elini kafasına koyup baş baş yapma) 

Otizm, nörogelişimsel bir farklılıktır. Yaşam boyu bireyle birlikte kalır. Tedavi edilecek veya geçecek bir durum olmamakla birlikte, erken tanılama ve uzman özel eğitimciler tarafından uygulanan yoğun uygulamalı davranış analizi (ABA) programlarıyla bireyin yaşantısını normal gelişim gösteren akranlarıyla denk duruma getirmek amaçlanır. Aile veya bakım veren kişilerin de bu süreçte doğru yaklaşım ve uygulamaları öğrenmesi ve uygulaması adına bilgilendirilerek eğitim sürecine dahil edilmesi, programın başarı hızını artırmakta ve yaşam boyu sürecek şekilde desteklemektedir. Otizmli bireyler arasında azınlıkta olsa da belli bir alana yönelik üstün yetenekler görülebilir. 
 

Çocukluk Dönemi Dezintegratif Bozukluk

Heller hastalığı olarak da bilinen dezintegratif bozukluğun otizm ile en önemli farkı, dil ve sosyal etkileşim ve diğer alanlarda normal seyirde geçen en az 2-3 yıllık bir sürenin olmasıdır. 
•    10 yaşına gelmeden belirtiler görülür. 
•    Dil gelişimi, sosyal etkileşim, sosyal beceri ve uyum becerileri, çiş ve kaka kontrolü, oyun ve motor becerilerde gerileme görülür. 
 

Rett Sendromu

X kromozomundaki bir bozulma sonucu oluştuğu için yalnızca kızlarda ortaya çıkar. 
•    5 ile 48 ay arasında baş büyümesinin azaldığı, el ve ayakların daha küçük olduğu bilinmektedir. 
•    Tekrarlayıcı el hareketleri görülür. 
•    Bilişsel gerilik, sosyal iletişim, vücut koordinasyonu ve dil gelişimi alanlarında önemli ölçüde gerilik söz konusudur. 
 

Başka Türlü Adlandırılamayan Yaygın Gelişimsel Bozukluk

Gözlenen semptomların otizm kategorisindeki tüm maddeleri kapsamaması ancak otizm belirtilerinin birçoğunun bulunması sebebiyle “atipik otizm” veya güncellenen deyimle “hafif otizm” olarak bilinir.
Belirtiler aşağıdaki şekildedir:
•    İletişim becerilerinde bozulma
•    Artan duyusal hassasiyet
•    Uygunsuz sosyal davranışlar
•    Psikomotor ve bilişsel gelişimde gerilik 
Erken çocukluk döneminde tespit edilip, uzman özel eğitimciler öncülüğünde yoğun bir ABA programı uygulanırsa kontrol altına alınır ve sosyal beceri kazandırımlarıyla birey topluma dahil edilir.